کد مطلب:18801 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا نسبي بودن اخلاق مورد تاييد اسلام است؟

اصول اوّلية اخلاق، معيارهاي اوّلية انسانيت به هيچ وجه نسبي نيست، مطلق است، ولي معيارهاي ثانوي نسبي است. در اسلام با اين مسئله مواجه هستيم, در سيرة رسول اكرم يك سلسله اصول را ميبينيم كه اينها اصول باطل و ملغي است؛ يعني پيغمبر در سيره و روش خودش، درمنطق عملي خودش هرگز از اين روشها درهيچ شرايطي استفاده نكرده است؛ همچنانكه ائمة ديگر هم از اين اصول و معيارها استفاده نكرده اند. اينها از نظر اسلام بد است در تمام شرايط و در تمام زمانها و مكانها.
بعضي از اصول را ميبينيم از پيغمبر تا امام عسكري همه آن را طرد كردهاند؛ ميفهميم كه اينها معيارهاي قطعي و جزمي است كه در همة شرايط بايد نفي بشود.
الف. اصل غدر
آنهايي كه مي گويند اخلاق مطلقاً نسبي است، ما از آنها سؤال ميكنيم: مثلاً يكي از معيارها كه افراد در سيرههاشان ممكن است به كار ببرند همان اصل غدر و خيانت است. اصلي كه معاويه در سياستش مطلقاً از آن پيروي ميكرد. آنچه كه علي(ع) را از سياستمداران ديگر جهان متمايز ميكند, اين است كه او از اصل غدر و خيانت در روش پيروي نميكند ولو به قيمت اينكه آنچه دارد و حتي خلافت از دستش برود، چرا؟ چون ميگويد اساساً من پاسدار اين اصولم، فلسفة خلافت من پاسداري اين اصول انساني است، پاسداري صداقت است، پاسداري امانت است، پاسداري وفاست، پاسداري درستي است، و من خليفهام براي اينها، آن وقت چطور ممكن است كه من اينها را فداي خلافت كنم؟! نه تنها خودش چنين است, در فرماني كه به مالك اشتر نوشته است نيز به اين فلسفه تصريح ميكند.
ب. اصل تجاوز
اصل تجاوز چطور؟ يعني از حد يك قدم جلوتر رفتن حتي با دشمن. آيا آنجا كه اسب ما ميرود, با دشمن ولو مشرك، حالا كه او دشمن است و مشرك و ضد مسلك و عقيدة ما، ديگر حدي دركار نيست؟ قرآن ميگويد: حد دركار است, حتي در مورد مشرك. ميگويد: « وَقاتِلوا في سَبيلِ اللهِ الَّذينَ يُقاتِلوُنَكَمْ وَلاتَعْتَدوا» اي مسلمانان! با اين كافران كه با شما ميجنگند بجنگيد, ولي حد را از دست ندهيد.
ج. اصل انظلام و استرحام
اصل انظلام و استرحام از اصولي است كه هرگز پيغمبر يا اوصياي پيغمبر از اين اصل پيروي نكردند. يعني آيا بوده در يك جايي كه چون دشمن را قوي ميديدند، به يكي از اين دو وسيله چنگ بزنند: يكي اينكه استرحام كنند, يعني گردنشان را كج كنند و شروع كنند به التماس كردن، ناله و زاري كردن كه به ما رحم كن؟ ابداً. انظلام چطور؟ يعني تن به ظلم دادن. اين هم ابداً. آنها يك سلسله اصول است كه هرگز پيغمبر اكرم و همچنين اوصياي بزرگوار او و بلكه همچنين تربيتشدگان مكتب او از اين اصول استفاده نكردهاند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ سيري در سيره نبوي صفحه: 77
شهيد مطهري